نشریه فرهنگی مذهبی بیان
قمه زنی در عاشورا
مقام معظم رهبرى مى‌فرمایند:
«…قمهزدن، سنّتی جعلی است. از اموری است که مربوط به دین نیست و بلاشک خدا هم از انجام آن راضی نیست. علمای سلف دستشان بسته بود و نمیتوانستند بگویند «این کار، غلط و خلاف است.» امروز روز حاکمیت اسلام و روز جلوه اسلام است. نباید کاری کنیم که آحاد جامعه اسلامی برتر، یعنی جامعه محب اهلبیت علیهم السلام که به نام مقدس ولیعصر ارواحنا فداه، به نام حسین بن علی علیهماالسّلام و به نام امیرالمؤمنین علیه الصّلاة والسّلام، مفتخرند، در نظر مسلمانان و غیرمسلمانان عالم، به عنوان یک گروه آدمهای خرافی بیمنطق معرفی شوند.(1)
…کسی که با مسائل کشور شوروی سابق و این بخشی که شیعهنشین است (جمهوری آذربایجان) آشنا بود، میگفت: آن وقتی که کمونیستها بر منطقه آذربایجان شوروی سابق مسلط شدند، همه آثار اسلامی را از آن جا محو کردند؛ مثلاً مساجد را به انبار تبدیل کردند؛ سالنهای دینی و حسینیهها را به چیزهای دیگری تبدیل کردند و هیچ نشانه‌ایی از اسلام و دین و تشیع باقی نگذاشتند؛ فقط یک چیز را اجازه دادند و آن «قمهزدن» بود! دستورالعمل رؤسای کمونیستی به زیردستان خودشان این بود که مسلمانان حق ندارند نماز بخوانند؛ نماز جماعت برگزار کنند؛ قرآن بخوانند؛ عزاداری کنند؛ هیچ کار دینی نباید بکنند؛ اما اجازه دارند که قمه بزنند! چرا؟ چون خود قمهزدن، برای آنها یک وسیله تبلیغ بر ضد دین و بر ضد تشیع بود! بنابراین، گاهی دشمن از بعضی چیزها اینگونه علیه دین استفاده می‌کند. هر جا خرافات به میان بیاید، دینِ خالص بدنام خواهد شد.(2)»
حجت الاسلام محسن قرائتی، در اظهارنظر خود در جمع ائمه جماعات سازمان تأمین اجتماعی، با استناد به آیه ۱۰۴ سوره بقره، دلیلی برای حرمت قمه‌زنی ارائه نمودند.
این استاد قرآن بیان کردند که: «استاندار یکی از استان‌ها که امروز جایگاه ویژه‌ای در دولت دارد جلسه‌ای را برگزار کرده بود و به این نتیجه رسیده بودند که قمه‌زنان را با قرآن و حدیث اقناع کنند. بنده را برای گفت‌وگو با هیأتی‌های آن شهرستان دعوت کردند و به جلسه که رفتم گفتند قرائتی تو را قبول داریم، اما قمه را از ما نگیر، حتی اگر کار غلطی است! در این جلسه به آنها گفتم قرآن را قبول دارید که پاسخ مثبت دادند. برای آنها ابتدای آیه‌ای را خواندم که براساس آن، مسلمانان مفهوم «مراعات کردن پیامبر را بر روی منبر» برداشت می‌کردند و یهودی‌ها این مفهوم را که «پیامبر مستمعان خود را خر می‌کند»؛ که خداوند برای سوژه ندادن به یهودیان، کلمه «انظرنا» را می‌آورد که به معنای شنیدن انذار است. بعد از قرائت این آیه به آنها گفتم قمه‌ای که شما می‌زنید از روی عشق به امام حسین(ع) است، اما دشمنان می‌گویند شیعیان بیماری روانی دارند که به خود قمه می‌زنند و خودزنی می‌کنند. چرا باید کاری را انجام دهیم که به دشمن سوژه دهد و گونه دیگری عمل نکنیم. پس از شنیدن این مسأله، آنها پذیرفتند که قمه نزنند.»
نقد دلایل کسانی که قمه‌زنی را مجاز می‌دانند:
- سر به محمل کوبیدن حضرت زینب(س)
قمه زنان به این روایت دروغ استناد کرده و می‌گویند: اگر قمه‌زنی و سر شکافتن در عاشورا و عزای سیدالشهدا جایز نیست، پس چرا حضرت زینب(س) سرش را به چوب محمل کوفت و سر و صورت خود را آغشته به خون کرد.
اصل ماجرا چنین است که فردی به نام «مسلم جصاص(گچکار)» نقل می‌کند: به هنگامی که در حال بازسازی دروازه اصلی شهر کوفه بوده هیاهویی می‌شنود و به سمت هیاهو حرکت کرده و می‌بیند که اسرای واقعه عاشورا در کجاوه بودند و در این هنگام سر بریده امام حسین(ع) را بالای نیزه بردند که حضرت زینب با مشاهده سر بریده برادر، سر خود را از فرط ناراحتی به چوب محمل می‌کوبد، چنانچه خون از زیر مقنعه‌اش جاری شد و با چشم گریان اشعاری را قرائت کردند.(3)
این مطلب برگرفته شده از کتابی به نام «نورالعین فی مشهد الحسین» است که نویسنده آن مشخص نیست و تنها به ابراهیم بن محمد نیشابوری اسفراینی نسبت داده می‌شود که شخصی اشعری مذهب و شافعی مسلک بوده و بسیاری از علما در بی اعتبار بودن آن صحه گذاشته‌اند.
چنانچه محدث بزرگوار مرحوم شیخ عباس قمی صاحب مفاتیح الجنان بیان می‌کند که نسبت سر شکستن به حضرت زینب(س) بعید است، چون ایشان عقیله بنی‌هاشم و صاحب مقام رضا و تسلیم است، وی سپس با استناد به کتاب‌های معتبر می‌نویسد که اصلاً محمل و هودجی در کار نبود تا آن حضرت سرش را به آن بکوبد.(4)
- جزع برای امام حسین(ع)
قمه زنان با استناد به این موضوع، قمه‌زنی را از مصادیق جزع و عزاداری می‌دانند؛ چون جزع و عزاداری برای امام حسین(ع) از شعائر الهی است، پس قمه‌زنی نیز به تبع آن جایز و حتی مستحب است.
ولی باید دانست که هر فعل و شیئی دارای تعریف و محدوده مشخصی است که این تعریف یا از ناحیه شرع مقدس معین شده و یا عقل و عرف برای آن محدوده معین می‌کند، در اینجا نیز باید محدوده عزاداری توسط شرع یا عقل معین شود.
امام خمینی(ره) در این باره چنین می‌گویند: در اینجا هم باید در خصوص عزاداری و مجالسی که به نام امام حسین(ع) بر پا می‌شود سخنی بگویم، ما و هیچ یک از دینداران نمی‌گوییم که با این مراسم، هر کسی هر کاری می‌کند خوب است، چه بسا علمای بزرگ و دانشمندان، بسیاری از این کارها را ناروا دانسته و از آن جلوگیری کرده‌اند.(5)
بنابراین در مورد قمه‌زنی باید گفت که هیچ دلیل شرعی که بتوان با آن قمه‌زنی یا اعمال شبیه به آن را به عنوان عزاداری و جزع بر‌شمرد، وجود ندارد، اما متأسفانه بعضی از طرفداران قمه‌زنی برای این که کار خود را توجیه کنند و وجهه شرعی به آن بدهند، دست به تحریفاتی در متون روایات نیز زده‌اند.
- مواسات و همدردی با امام حسین(ع)
دلیل دیگر قمه زنان برای قمه زدن، این است که آنان عنوان می‌دارند که عمل ما نوعی مواسات و همدردی با امام حسین(ع) است. در جواب باید گفت، ابتدا باید تعریف و محدوده مشخصی برای مواسات مشخص کرد سپس حکم کرد که قمه زنی مصداق مواسات است یا نه؟
مواسات در لغت به معنای آن است که از آنچه داریم به طرف مقابل خویش بدهیم تا با او مساوی شویم، پس اطلاق مواسات بر قمه‌زنی از نظر معنای لغوی غلط است، در اینجا چیزی به امام حسین(ع) داده نشده است، زیرا انجام این امور یا به خاطر دنیای ایشان است که آن حضرت در دنیا نیستند و یا به خاطر آخرت آن حضرت است که ایشان در آخرت، به این کارها نیازی ندارند، پس اگر سیدالشهدا به خاطر نبرد در راه خدا متألم می‌شد، همدردی ما این است که ما هم به خاطر نبرد در راه خدا متألم شویم، زیرا معنای مشارکت همین است که در جای او قرار گیریم.
- احیای امر مذهب
مدافعان قمه‌زنی ادعا می‌کنند که با قمه‌زنی پایه‌های دین را تقویت کرده و بدین وسیله تعداد علاقه‌مندان به مذهب تشیع را می توان افزایش داد. در جواب این استدلال باید گفت:
باطل بودن این استدلال بسیار مشخص است، زیرا اصلی‌ترین دلیل حرمت قمه‌زنی، موضوع موهن و تضعیف مذهب بودن آن است، به گونه‌ای که انجام آن چهره‌ای زشت و وحشیانه از اسلام در نظر غیر مسلمانان و حتی بعضی از مسلمانان بر جای می‌گذارد.
امام خمینی(ره) در این باره می‌گوید: شما می‌خواهید برای خدا کاری انجام دهید، در شرایطی که کاری به ضرر اسلام تمام شود، بهتر است که انجام نشود، مثلاً قمه‌زنی که موجب وهن اسلام می‌شود، شما تا میتوانید دستجات و سینه‌زنی را با شکوه‌تر انجام دهید.(6)
- استدلال به فرازی از زیارت ناحیه مقدسه
در قسمتی از زیارت منسوب به زیارت ناحیه مقدسه آمده است: «من صبح و عصر بر تو ندبه می‌کنم و به جای اشک‌ها بر تو خون می‌گریم». بعضی‌ها خواسته‌اند تا از این عبارت جواز قمه‌زنی و خونریزی را استفاده کرده و بگویند چون امام زمان(عج) حاضر است برای جد بزرگوارش خون گریه کند، پس ما نیز می‌توانیم قمه‌زنی و خونریزی کنیم!
این گونه استدلال‌ها یا از شدت تعصب آن‌هاست یا از روی قلت سواد، زیرا هر شخص غیر مغرضی با شنیدن این جملات متوجه می‌شود که خون گریه کردن امری است که عرفاً محال بوده و عملی نیست، پس اگر معنای کلام را آنگونه که قمه‌زنان معنی می‌کنند تصور کنیم، لازم می‌آید که نعوذبالله امام زمان(عج) در این کلمات دروغ گفته باشند، این گونه استعمالات ادبی که برای بیان شدت احساسات فرد به کار می‌رود در کلام فصحا به وفور یافت می‌شود و نباید آن را در غیر محل آن، معنی کرد.
- امام سجاد(ع) و کوبیدن سر به دیوار
یکی دیگر از ادله مدافعان قمه‌زنی، به نقل تاریخی است که آمده امام سجاد(ع) در عزای حسین(ع) به تمام قد بلند شده و سر را به دیوار کوبید و… : «قام علی طوله و نطح الجدار بوجهه فکسر انفهه و شجّ رأسه و سال دمه علی صدره و خرّ مغشّیا علیه من شدة الحزن و البکاء»؛ تمام قد حضرت ایستاد و صورت خود را به دیوار منزل کوبید پس بینی آن حضرت و سر ایشان شکست و خونش بر صورت ایشان ریخت و از شدت حزن و گریه از هوش رفتند».(7)
در پاسخ باید گفت: محدث نوری(متوفای 1320 قمری) کتابی با نام «دارالسلام» دارد، در این کتاب احادیث ضعیفی مطرح شده است و قابل اعتنا نیست. قضیه امام سجاد(ع) که نقل شده حدیث نبوده بلکه نقل تاریخی است و در کتاب‌های معتبر تاریخی نقل نشده است.
این گونه حرکات با مبانی اسلام و قرآن و عزاداری امام حسین(ع) منافات دارد و مصداق لطمه زدن به بدن است و حرام است، در نتیجه نمی‌توان به چنین حدیثی که نه ریشه تاریخی دارد و نه در منابع حدیثی و تاریخی وجود دارد و نه با مبانی قرآن سازگاری دارد، استناد کرد.
دلایل مختلف مراجع معظم تقلید و علما مبنی بر حرمت بدعتهایی نظیر قمه‌زنی در عزاداری
- اساسااعمالی چون قمه‌زنی و زنجیرهای تیغ دار و…بدعت است (هر کارى که اساسى در دین نداشته باشد ولى به عنوان دین وانمود شود بدعت است) و دلیل عقلی و نقلی ندارد و از ائمه روایتی که توصیه به آن باشد نرسیده است و از منابع فقهیه چه لبیه و چه لفظیه بالخصوص یا به اطلاق دلیلی بر جواز قمه‌زنی نداریم چه رسد به رجحان آن. در صورتی که درباره گریه کردن تاییدات و تاکیدات لفظی فراوانی داریم. پس مشروعیت این عمل به اثبات نرسیده است. در عمل هیچکدام از ائمه نه گانه بعد از سیدالشهدا(ع) هم تاییدی ندارد، نهایتا تاریخش به صفویه یا قاجاریه می رسد. در صورتی که در مورد گریه تاییدات عملی از آنها از صدر اسلام داریم. هر عبادت یا مستحبی فقط از ناحیه دین مباح و پذیرفتنی است و گرنه بدعت و حرام تلقی می‌شود. (آیات عظام مشکینی، جوادی املی، صالحی مازندرانی، کریمی، شبستری، یزدی، علامه عسکری، سید محسن امین عاملی، مطهری)
- این عملخرافی است و در بین مسیحیان و ارتدوکسهای قفقازمعمول بوده است. مال شیعه نیست. و همیشه بنا به نقل تاریخی در هند و ایران و عراق سفارت خانههای بیگانه مانند سفارت انگلیس به هئیتهای قمه‌زنی کمکهای مالی فراوانی میکردهاند. (ایه الله مطهری، اراکی، امینی، مشکینی)
- اگر فقهای عضام گاهی در فتاوا به شرط عدم ضرر به نفس تجویز نمودهاند،قطع نظر از عنوانهای دیگرمثل عنوان وهن به مذهب بوده است. اگر عناوینی چون وهن تشیع و به هم زدن وحدت مسلمین و حرمت ذاتی و اشمئزاز برخی از این بدعت ها و خرافی بودن و حمایت بیگانگان را هم اضافه کنیم، فتوا متفاوت خواهد شد. کما اینکه حضرات اراکی و تبریزی که بنا بر برخی نقل های ضعیف قبلا حکم به تایید داشتند، در آخرین فتاوایشان حکم به حرمت این اعمال را دادهاند؛ و بسیاری از علمای بزرگوار هم پس از حکم ولی فقیه شیعیان، حکم به حرمت را علنا بیان کردند. هر عملی که در تولید شور حسینی نقش داشته باشد عمل مباح است و ثواب دارد ولی امروز قمه زدن صورت دیگری پیدا کرده و دشمنان از آن به عنوان دلیل مستند حاکم بودن نظام خشونت در ایران و اینکه اسلام دین خشونت است، استفاده می کنند. (آیات عظام احمدی میانجی، علم الهدی)
- دشمنان زیادتر از قبل و توسط اینترنت و شبکه های بسیار متعدد خود، قمه‌زنی را دستاویزی علیه تشیع قرار می دهند. این عمل مسلماباعث وهن و تمسخر شیعهمیشود. با استناد به فرموده امام سجاد (ع)، هر عمل مباحی هم که موجب وهن اسلام بشود حرام است و امروزه قمه زدن سند افرادی مثل پاپ می باشد تا خشونت را به اسلام و شخص پیامبر نسبت دهند. ما تأثیر زمان و مکان را در احکام قبول نداریم، ولى در موضوعات احکام قبول داریم که زمان و مکان باعث تغییر موضوع مىشود. موضوعشناسى، کارشناسى و تخصص مىخواهد و هر کسى قابلیت تشخیص موضوع را ندارد. کسى مىتواند موضوع شناسی کند که از آمار و ارقام آگاهى داشته باشد و ترفندهاى دشمن و سیاستهاى نامرئى و مرموز دشمن را تشخیص دهد که آیا این حرفهایى که الآن مىزنند و شیعه را متهم به خرافیگرى مىکنند، خود این یک فن یا سیاست است براى این که جلو عزادارى را بگیرند یا نه؟ این نیاز به کارشناسى دقیقى دارد. (آیات عظام امام خمینی، خامنه ای، مکارم شیرازی، تبریزی، امینی، نوری همدانی، فاضل لنکرانی، شبستری، بهجت، محفوظی، علم الهدی، سید محسن امین عاملی، محمدحسین فضل الله، مطهری)
- این اعمالاضرار به نفس و آسیب به بدناست و و در موارد متعددی مرگ و خونریزی های شدید بر اثر قمه‌زنی و زنجیرهای تیغ دار و … داشتهایم و بیماریهایی که از طریق خون منتقل میشوند، پس از قمهزنیهای علنی و جمعی امکان انتقال سریع مییابند. این مخالف سیره مسلمانان است. (آیات عظام مکارم، مشکینی، خامنه ای، موسوی اردبیلی، جوادی املی، سید محسن عاملی، محمدحسین فضل الله)
- این عملموجب اشمئزاز عقلا و اکثر مردماست که با رویه اسلامی سازگار نیست. لازم است در رابطه با مسایل سوگوارى و عزادارى سالار شهیدان حضرت ابى عبدالله الحسین (علیه السلام) به گونهاى عمل شود که موجب گرایش بیشتر و علاقهمندى شدیدتر به آن حضرت و هدف مقدس وى گردد. اینکه کسى با کارد تیز یا شمشیر یا قمه بزرگ به جان خودش بیفتد و به سر خودش بکوبد، حالت حزن و عزاداری نیست، بلکه یک حالت وحشت و ترس است؛ خصوصاً براى بچهها و افرادی که تحمل دیدن این صحنه را ندارند و خارجیها. صحنه، صحنهاى نیست که ایجاد حزن کند، بلکه احساس خشونت و توحش در بعضىها به وجود مىآید. (آیات عظام نوری همدانی، فاضل لنکرانی، بهجت)
- شیوه علمای سلف و کنونی شیعه، تبعیت از حکم ولی فقیه زمانهبوده است. زمانی که ولی فقیه حکمی داد بر همه علما و مقلدین تبعیت از آن واجب است. خصوصا که حکمی بازتاب شدید بیرونی و جهانی داشته باشد. به علاوه که امور مذکور در بین عرف مردم به عنوان عزاداری مرسوم نیست. (آیات عظاماراکی، مظاهری، مشکینی، یزدی، خرازی، مهدی حسینی روحانی، امینی، راستی، احمدی میانجی، محمدی گیلانی، استادی، شبستری، علم الهدی، سبحانی، محفوظی)
به فرموده شیخ انصاری: اگر فقها احکام یکدیگر را نقض کنند آن دسته از مصالح نظام اجتماعی که به دست حاکمان سر و سامان می گیرد مختل می شود… در هر حال از مجموع آنچه گذشت روشن می شود که اگر فقیهی حکم قولی و فعلی الزام آوری را در اموری که مربوط به حاکم است، بیان کند جایز نیست دیگر فقها برای حکم او مزاحمت ایجاد کنند. به عنوان مثال اگر مال یتیم را از کسی بگیرد یا کسی را برای گرفتن آن مامور کند یاکسی را ناظر بر آن قرار دهد کسی حق ندارد حکم او را نقض کند، زیرا نظر او مانند نظر امام است و از این رو قابل نقض نیست. خصوصا که فقیهی به عنوان ولی فقیه از طرف 83 خبره کشف شده باشد و قلوب مردم متمایل به او باشد.
- امور مذکوردر بین عرف مردم به عنوان عزاداری مرسوم نیست و حکم به استحباب و مشروعیت آنها بدون وجه است. بلکه به علّت عدم قابلیت پذیرش و نداشتن هیچگونه توجیه قابل فهم، نتیجه سوء بر آن مترتب خواهد شد. عنوان جزع هم بر این عمل صدق نمی کند. (آیات عظام خامنه ای، امینی، سید محسن امین عاملی، تبریزی)
9- برخی از این امور خرافی و بدعت آمیز ذاتا محرم است. ( آیات عظام مشکینی، یزدی)
- عزاداری آن حضرت عمل سیاسیاست پس باید از مخلوط شدن کارهایی که جنبه سیاسی آن را مخدوش و یا عنوان خرافیت و وهن اسلام می بخشد اجتناب نمود. حتی اگر شخص قمه زن قصد صدمه خوردن اسلام را نداشته باشد، باز بدعت و حرام است. (آیات عظام مشکینی، احمدی میانجی، نوری همدانی، فاضل لنکرانی، شبستری، علم الهدی)
- این عمل امروزه باعثتشدید انشقاق بین مسلمانان(سنی- شیعه/ شیعه – شیعه) شده است، در حالی که تلاش برای وحدت اسلام و اعتلای تشیع واجب است. (آیات عظام راستی، نوری همدانی)
فتاوای مراجع تقلید:
حضرت آیت الله العظمی امام خمینی (ره): در وضع کنونی قمه نزنند.
مرحوم حضرت آیت الله العظمی بهجت (ره): ازهرعملی که باعث وهن به تشیع می شود باید پرهیز نمود.
مرحوم آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (ره): توجه به گرایشی که نسبت به اسلام و تشیع بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در اکثر نقاط جهان پیدا شده است و ایران اسلامی به عنوان ام القرای جهان اسلام، شناخته می‌شود و اعمال و رفتار ملت ایران به عنوان الگو و بیانگر اسلام، مطرح است، لازم است در رابطه با مسائل سوگواری و عزاداری سالار شهیدان، حضرت امام حسین ـ علیه السلام ـ به گونه‌ای عمل شود، که موجب گرایش بیشتر و علاقه‌مندی شدیدتر به آن حضرت و هدف مقدس وی گردد. پیداست در این شرایط، مسئله قمه زدن نه تنها چنین نقشی ندارد، بلکه به علت عدم قابلیت پذیرش، و نداشتن هیچ گونه توجیه قابل فهم مخالفین، نتیجه سوء بر آن مترتب خواهد شد.
لذا لازم است، شیعیان علاقهمند به مکتب امام حسین ـ علیه السلام ـ از آن خود‌داری نمایند؛ و چنانچه در این مورد، نذری وجود داشته باشد؛ نذر واجد شرایط صحت و انعقاد نیست.
آیت الله العظمی امام خامنه‌ای (دام ظلّه) در مورد قمه‌زنی علنی یا حتی مخفی: قمهزنى علاوه بر این که از نظر عرفى از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمىشود و سابقهاى در عصر ائمه «علیهم السلام» و زمان‌هاى بعد از آن ندارد و تأییدى هم به شکل خاص یا عام از معصوم «علیه السلام» در مورد آن نرسیده است، در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب مىشود بنابر این در هیچ حالتى جایز نیست.
حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی: برای حفظ شعائر حسینی، باید از ورود بدعت‌ها و کارهای خلاف به نام عزاداری، جلوگیری کرد (دقت شود که ایشان نه تنها جایز نمی‌دانند، بلکه می‌فرمایند باید جلوگیری کرد) و نیز می‌فرمایند: « موضوع، حکم وجوب حفظ شعائر حسینی(ع) است. این کارهای خلاف، بدعت است»
آیت الله العظمی سیستانی: باید از کارهایی که عزاداری را خدشه‌دار می‌کند اجتناب شود.
آیت الله العظمی مکارم شیرازی: قمه زنی قطعاً حرام است و باید از انجام اعمالی که موجب وهن مذهب و یا آسیب به بدن می‌شود اجتناب کرد.
آیت الله العظمی نوری همدانی: قمه زدن اشکال دارد. – عزاداران محترم و متعهد به جای این که قمه را بر فرق خود بکوبند در فکر آن باشند قمه را بر سر دشمنان اسلام که اراضی آنان را اشغال و در فکر تضعیف آنان می‌باشند و منابع آنان را غارت و بالاخره هر روزی با ترفند جدیدی حیات اسلامی آنها را به مخاطره می اندازند بکوبند . خداوند توفیق بیشتر برای پیمودن این راه به همه ی مسلمانان عنایت بفرماید.
آیت الله العظمی جوادی آملی: چیزی که مایه وهن اسلام و پایه هتک حرمت عزاداری است جایز نیست، انتظار می رود از قمه‌زنی و مانند آن پرهیز شود.
آیت الله العظمی سید کاظم حائری: خرافاتی مانند قمه‌زنی، موجب بدنامی اسلام و تشیع است.
سوال: اگر کسى از مرجعى تقلید کند که قمهزنى را جایز مى‌داند، آیا با نهى صریح حکومتى براى او جایز است که در این مسئله طبق نظر مرجع خود عمل کند و قمه بزند؟
پاسخ: مراجع معظم تقلید، تبعیت از ولى امر را در مسائل سیاسى و اجتماعى واجب مى‌دانند. به عنوان مثال حضرت آیت الله فاضل لنکرانى بعد از حکم به تحریم قمهزنى مى‌فرمایند:
«گذشته از این‌ها، اعمال فوق مورد نهى مقام معظم ولایت امر مسلمین قرار گرفته و حکم معظمٌ‌له واجب الاتّباع است. خداوند بر ملت معتقد و هوشیار و سیاست فهم ایران توفیق تبعیت از احکام الهى و عزادارى مورد رضایت حضرت بقیة الله عنایت فرماید.»
- فرازهایی از بیانات مقام معظم رهبری در جمع روحانیون استان «کهگیلویه و بویر احمد» در آستانه ماه محرّم 17/03/1373
- بیانات رهبری در دیدار عمومی با مردم مشهد در اول فروردین 1376
- ناسخ التواریخ، جلد 6، صفحه 54
- منتهی الآمال، شیخ عباس قمی، جلد 1، صفحه 75
- کشف اسرار، امام خمینی، صفحه 173
- در سایه آفتاب، محمدحسن رحیمیان، صفحه 116
- دارالسلام، جلد2، صفحه 179
نشریه فرهنگی مذهبی بیان